De arbeidsmarktkrapte remt de groei van voedingsbedrijven. Het personeelstekort vraagt maximale creativiteit in het boeien en binden van personeel om toekomstige groei veilig te stellen. Maar ook het gebruik van robots kan verlichting bieden. In deze blog delen koplopers hoe zij modern werkgeverschap inzetten om hun toekomstbestendigheid te beschermen.
De arbeidsmarkt is in het vierde kwartaal van 2021 verder verkrapt. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het totale aantal vacatures lag die periode op 387.000, tegen 370.000 werklozen. Voor het eerst overtrof het aantal vacatures het aantal werklozen. Volgens diverse economen houdt die situatie nog wel even aan. Voor veel bedrijven, in nagenoeg alle sectoren, is het zo nóg lastiger geworden goede medewerkers te vinden. Dat roept de vraag op hoe de voedingsindustrie ervoor staat en welke maatregelen nodig zijn?
Trends in de voedingsmiddelenindustrie
Meer vacatures en hogere lonen
De arbeidsmarktkrapte en steeds hogere loonkosten dwingen ondernemers om op andere wijze te kijken naar hun bedrijfsvoering. In de meest recente Conjunctuur-enquête van het statistiekbureau benoemt een steeds groter percentage ondernemers het tekort aan arbeidskrachten als grootste belemmering. Dit toenemende tekort is van invloed op het groeitempo van de voedingsindustrie. De oorlog in Oekraïne - met stijgende prijzen voor energie en grondstoffen - zal ook bijdragen aan het lagere groeitempo.
Voedingsindustrie vergrijst minder snel
Daarnaast is de vergrijzingsgolf in de voedingsindustrie ongeveer gelijk aan het landelijke gemiddelde en datzelfde geldt ook voor de leeftijdscategorie 15- tot 25-jarigen. In de voedingsindustrie gaan tussen nu en 2030 ongeveer 24.000 werknemers met pensioen. Dat is 20% van de huidige bezetting, wat lager is dan in de totale economie. Toch zal de voedingsmiddelenindustrie extra inspanningen moeten leveren om talenten aan zich te binden.
Enerzijds kant heeft de voedingsindustrie het tij mee. De coronacrisis heeft ons allemaal het belang getoond van een goed voedselproductiesysteem. Anderzijds komt werken onder zware omstandigheden (hitte, koude, vocht en ploegendiensten) regelmatig voor. Dat kan nu een nadeel zijn. Het is dus van belang, in een competitief speelveld, het werk voldoende aantrekkelijk te houden en de uitstroom naar andere sectoren te beperken.
Mogelijke oplossingen
Robotisering biedt helpende hand
In de foodsector stijgen de loonkosten. De arbeidsproductiviteit beweegt echter niet gelijkmatig mee en dat beïnvloedt de concurrentiepositie. Dat geldt zeker voor Nederland, dat sterk op export is gericht. De arbeidsmarkt verandert en de industrie verandert mee. De behoefte aan vakmensen, technisch en IT-personeel groeit. Robotisering, Artificial Intelligence en digitalisering vergen andere skills, vaardigheden en een hoger opleidingsniveau.
Een deel van de oplossing is om digitalisering en robotisering nog meer toe te passen. In drie jaar tijd is Nederland binnen Europa opgeklommen van plek 3 naar plek 1. Meer bedrijven overwegen te investeren in robotisering. Om aantrekkelijk te blijven voor het huidige personeel en nieuw talent, maar ook om de concurrentiepositie vast te houden.
'Jouw bedrijf kan het verschil maken'
Bedrijven die extra personeel willen aantrekken of op zoek zijn naar vervanging moeten iets extra's bieden en ook waarmaken. Voor elk bedrijf kan dat anders zijn. Een 'troef' voor de toekomst kan bijvoorbeeld zijn invulling van duurzaamheid of aandacht voor de medewerker. Een bedrijf kan de keuze maken om voorop te willen lopen op gebied van klimaat en energietransitie, door actief stappen te zetten in elektrificatie of al plannen te maken voor de transitie naar waterstof. Onderzoek toont aan dat jonge toetreders op de arbeidsmarkt duurzaamheid belangrijker vinden dan de gemiddelde werknemer: dus je mensen binden en boeien met duurzaamheid.
Een bedrijf in de voedingsindustrie kan vrij eenvoudig aangeven hoe het bijdraagt aan duurzamere voedingsproductie. Daarmee speelt het in op zowel de behoefte van de samenleving als op die van het eigen personeel en nieuw talent. Voorbeelden zijn bedrijven die nieuwbouw plegen onder een objectief keurmerk, zoals BREEAM Excellent. Of bedrijven, zoals HAK, die nóg een stap verder gaan en het B-Corp certificaat aanvragen. Andere keurmerken kunnen ook aanzuigend werken. Daarmee kun je net het verschil maken. Zeker omdat het percentage bedrijven dat daadwerkelijk actie onderneemt op verduurzaming stagneert.
Laat de regio en netwerken werken
Met meer vacatures dan beschikbare mensen is het inzetten van alle aanwezige instrumenten hard nodig. Daarbij is gebruik maken van regionale samenwerkingsorganisaties een logische stap. Aangesloten bedrijven willen echt iets aanpakken. Arbeidsmarktvraagstukken gaan vaak over brancheorganisaties heen en behoeven een regionale aanpak. Er zijn veel bestaande regionale samenwerkingen voor foodbedrijven, onderwijs en overheid. Zie bijvoorbeeld het Mobiliteitsnetwerk Noord Nederland, dat als doel heeft mensen te bewegen van werk naar werk en kennis. Bedrijven die in ontwikkeling zijn, zoeken elkaar op en realiseren zo betere programma's. De valkuil ligt bij het beknibbelen, terwijl het tempo van de technologische innovaties versnelt. Het zijn de mensen die het succes maken; dat haal je er alleen uit door te blijven investeren in je eigen medewerkers.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
