"Het elke keer een stukje beter doen", dat is het doel van Johan Leenders. Sinds 1972 heeft de familie Leenders een agrarisch bedrijf in de Flevopolder. Eerst als akkerbouwers, maar sinds 1997 hebben ze ook vleeskuikens. Al snel kwam de familie op het idee om de kippen reststromen uit hun akkerbouwbedrijf te voeren en hun akkers verrijkte de familie met de mest uit de kippenstal. Later besloot de familie Leenders zich met een Beter Leven-keurmerk te onderscheiden, maar de familie wilde het nog beter doen voor hun kippen en het klimaat. Dus maakten ze hun eigen concept: de Oranjehoen. Johan Leenders uit de derde generatie (op de foto met zijn moeder Annelien die ook in het bedrijf zit) legt in Food People uit hoe dit concept in elkaar zit.
Een Oranjehoen klinkt als een WK-kip, wat doen jullie?
"De Oranjehoen is onze 5-sterrenkip. Dat is wat ons betreft de beste kip die we op dit moment kunnen maken. We hebben met verschillende concepten voor diervriendelijke productie gewerkt, maar we vinden dat we het op meer fronten goed kunnen doen. De naam hebben we gekozen vanwege de kleur van het vlees. Omdat we de kippen reststromen voeren kleurt het vlees oranje."
Vijf sterren, het maximale aantal sterren van de Dierenbescherming is toch drie?
"De vijf sterren zijn niet de sterren van de Dierenbescherming, maar de vijf aspecten waar we op willen scoren. We hebben het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming, maar we zijn op meer fronten onderscheidend. De kleur en smaak van onze kippen is onderscheidend, we voeren onze kippen deels vanuit reststromen. Daarnaast gebruiken we geen antibiotica en fossiele energie. Dus we zaten dat zo op te tellen en kwamen tot de conclusie dat het wel heel mooi was om het een 5-sterrenkip te noemen. Zo is het begonnen."
Jullie akkerbouwtak is biologisch, maar jullie pluimveehouderij niet. Is dit een bewuste keuze?
"Ja dat is een bewuste keuze. Als je kippen biologisch wil houden moet je bijvoorbeeld 4 vierkante meter uitloop per kip hebben. We zitten hier in de polder, misschien wel de meest vruchtbare grond van Nederland. Vier vierkante meter per kip vertaalt binnen ons bedrijf naar bijna 15 hectare vruchtbare grond die de kip amper gebruikt. Dat is hartstikke zonde. Daarom hebben we ook geen 3 sterren Beter Leven. Als je niet aan deze eisen voldoet kan je namelijk al niet meer de volledige 3 sterren krijgen. Hoeveel sterren we wel hebben is lastig om te zeggen. We begonnen met 1 ster Beter Leven en daarna hebben we allerlei aspecten van de tweede en derde ster overgenomen. We hebben misschien niet het stempeltje, maar we werken wel heel nauw met de Dierenbescherming samen om het zo goed mogelijk te doen voor onze kip."
Je vertelt dat je ook reststromen voert. Hoe gaan jullie eigenlijk te werk?
"Naast onze kippen, telen we ook gewassen. Van origine telen we gewassen en de kippenstal kwam er later bij. We herkenden al snel de meerwaarde van kringlooplandbouw. Als we tarwe van mindere kwaliteit produceerden, voerden we dat bijvoorbeeld aan de kippen en de mest van de kippen strooiden we weer uit over het land. Dit proces kwam in een stroomversnelling toen we overschakelde op biologische akkerbouw. Toen gingen we namelijk ook wortels telen en daarvan werd meer afgekeurd. Het is natuurlijk van de zotte dat wortels niet gebruikt worden omdat ze er niet perfect uitzien. Dus zijn we gaan testen of we kippen met restpartijen wortel en rode biet konden voeren."
Johan Leenders
Dus de kippen eten nu wortels en bieten?
"We voeren een combinatie van wortels, rode biet en kruiden en regulier kippenvoer zonder soja. Deze combinatie van ingrediënten zorgt ervoor dat kippen een hogere weerstand krijgen en daardoor heb je geen antibiotica nodig. Om ervoor te zorgen dat het houdbaar blijft, worden onze ingrediënten gedroogd. ForFarmers perst daarna alle ingrediënten in pallets. Na vijf jaar hebben we een recept waarbij we een behoorlijk volume aan wortels kunnen verwerken."
Hoeveel milieuwinst levert jullie manier van werken eigenlijk op?
"De milieuwinst die onze fossielvrije stal oplevert, is al bijna 170.000kg CO2. Maar dat is nog niet eens onze grootste impact. Ongeveer 80% van de uitstoot van Nederlandse kip komt uit het voer. Volgens ForFarmers bespaart onze voerformule ongeveer 40% CO2, dat komt doordat we als eerste in Nederland een sojavrij voer hebben gemaakt voor de kippen. Dit succes komt mede door een goede samenwerking met dat bedrijf. We zijn met ForFarmers in gesprek gegaan en vroegen hen, wat zouden jullie qua duurzaamheid eigenlijk zelf willen doen. Toen was hun antwoord: wij zouden wel eens willen proberen om voer zonder soja te maken. Deze uitdaging zijn we toen samen aangegaan."
Wie zijn jullie klanten?
"Ik spreek liever niet van klanten, want we werken actief samen met bedrijven die dezelfde waarden hebben. Daarom spreek ik liever van onze partners. Hello Fresh, Crisp, Boerschappen, Grutto en Zorgnatuur zijn onze grootste afnemers. Zij willen zichzelf constant op basis van zowel smaak als klimaat verbeteren."
Jullie werken dus samen met verschillende Nederlandse bedrijven, maar meestal worden restproducten geëxporteerd. Hoe zetten jullie de minder geliefde onderdelen af?
"Wij zetten alle onderdelen van onze kip in Nederland af. Niets gaat naar het buitenland en dat is mogelijk omdat onze partners goed bedenken via welke kanalen ze de restonderdelen kunnen verkopen. Van de karkassen en vellen wordt bijvoorbeeld bouillon gemaakt en van het orgaanvlees paté. De drums worden natuurlijk zo verkocht, maar we maken er ook bijvoorbeeld grillworst of hamburgers van. Onze inkopers waarderen de hele kip. Die denken niet: wij kopen een 10 ton filet en dijvlees in en dat is het. Volgens mij wordt het trouwens steeds normaler om op deze manier te werken. Ik heb het idee dat de industrie door de inflatie op het moment heel goed kijkt hoe ze alle onderdelen kunnen verwerken."
Zijn er niet inmiddels te veel concepten binnen de pluimveebranche?
"Ik denk van niet. Een consument zal toch nooit precies weten welke concepten er allemaal bestaan. Mensen die zich erin willen verdiepen, verdiepen zich erin. Wat mij betreft is het altijd beter om uit meer concepten te kunnen kiezen. Daarmee geef je jezelf als sector een onderscheidend vermogen en kunnen leveranciers een concept kiezen dat bij ze past. Ook voor de consument is het goed, want door concurrentie worden concepten beter. Zo krijg je stapje voor stapje een enorme transitie."
Volgens branchevereniging Nepluvi staat de pluimveevleesmarkt enorm onder druk. Voer, energie en arbeid zijn allemaal duur? Helpt jullie concept je tegen dit soort economische krachten te wapenen?
"De markt staat altijd onder druk, maar dat is allemaal relatief hoor. Als je onze sector vergelijkt met de varkensbranche, dan valt het nog wel mee. De pluimvleessector heeft het voordeel dat we veel sneller in kunnen spelen op trends. Kippenhouders kunnen het aantal kippen verminderen als we een mindere periode doormaken. Voor ons scheelt het overigens dat we al een aantal stappen in het verleden hebben gezet. Omdat we geen fossiele brandstoffen nodig hebben zijn we niet afhankelijk van de gasprijs."
In hoeverre maak je je zorgen over vogelgriep?
"Ik maak me er wel zorgen om, maar het is iets waar ik niet direct invloed op heb. Als sector moeten we zo snel mogelijk inzetten op een vaccin. Je moet gewoon tegen de sector zeggen: je moet vaccineren, punt. Als je ziet wat het nu kost, dan is dat niet vol te houden. Voor sommige spelers in de branche kan het moeilijk zijn dat sommige markten gevaccineerde kip zouden weigeren. Maar ik kan me niet voorstellen dat deze handelsbelemmeringen lang zullen blijven bestaan. Een hoop landen hebben er last van, dus is een oplossing vanzelf dichtbij."
Door de hoge inflatie liezen consumenten eerder voor een voordelige optie. Hebben jullie hier last van?
"Voor ons valt dat nog wel mee. Het scheelt al dat wij geen fossiele brandstoffen en soja gebruiken. Daardoor hebben wij onze prijzen minder hoeven te verhogen dan de rest van de sector. Daarnaast zitten wij qua prijs nog onder de prijs van biologische kip."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
