Het Nederlandse consumentenvertrouwen is in april voor de zevende maand op rij gedaald. De index kwam uit op -37, de laagste stand sinds oktober 2023, tegen -34 in maart. Zowel het oordeel over het economische klimaat als de koopbereidheid verslechterde. De onrust die wordt veroorzaakt door de handelsoorlog zal een belangrijke factor zijn waarom consumenten almaar somberder worden. De -37 van april ligt ruim onder het gemiddelde op de langere termijn.
De groei van de bedrijfsinvesteringen in ons land is in de eerste maanden van het jaar verzwakt. Volgens het CBS daalden de investeringen in materiële vaste activa in februari met 3,6% jaar-op-jaar. In januari stond de teller op 0,0%. In het laatste kwartaal vorig jaar waren de investeringen juist fors gegroeid, met gemiddeld circa 7% jaar-op-jaar.
De verklaring voor de kracht in het vierde kwartaal en de veel zwakkere cijfers begin dit jaar kan vooral worden gevonden in de categorie 'overig wegvervoer'. Daarin zitten vrachtwagens en busjes. Belastingwijzigingen per 1 januari 2025 en veranderingen rond milieuzones in enkele steden gaven aanleiding om aankopen van vooral bestelbusjes naar voren te halen. Gegeven de sterke groei in het laatste kwartaal vorig jaar, valt de terugslag begin dit jaar eigenlijk nog wel mee. Het CBS meldt dat de investeringen in infrastructuur en machines juist zijn gestegen.
De economie van de eurozone is bezig aan een bescheiden cyclisch herstel. De handelsoorlog kan echter roet in het eten gooien. De voorlopige cijfers over het vertrouwen van inkoopmanagers in april geeft nog geen duidelijkheid over welke kant het opgaat. In de eurozone verzwakte het vertrouwen een beetje, maar het had erger gekund. De index voor de industrie verbeterde zelfs iets: van 48,6 in maart naar 48,7 in april. De inkoopmanagers in de dienstensector werden juist wat somberder: 49,7 in april tegen 51,0 in maart.
De toonaangevende Duitse Ifo-index die het bredere ondernemersvertrouwen in Duitsland meet, steeg van 86,7 in maart tot 86,9 in april. Over de huidige stand van de economie waren Duitse ondernemers positiever: 86,4 in april, na 85,7 in maart. De index die de verwachtingen meet, daalde juist, zij het in bescheiden mate: 87,4 in april en 87,7 in maart. Economen hadden een aanzienlijk forsere daling verwacht. Mijn conclusie is dat ondernemers een afwachtende houding aannemen.
In de VS viel vooral de forse stijging van de orders voor duurzame goederen op: +9,2% in maart ten opzichte van februari. Dit is echter een zeer heterogene variabele die op diverse manieren ontrafeld wordt om te proberen vast te stellen hoe de bedrijfsinvesteringen zich ontwikkelen. De forse stijging van de orders werd vooral gerealiseerd bij transportmiddelen. Wellicht heeft dat te maken met de invoerheffingen die partijen wilden voorkomen. De sub-indicator waar economen het liefst naar kijken als signaal voor de bedrijfsinvesteringen is 'orders voor kapitaalgoederen exclusief vliegtuigen'. Hier was de stijging uiterst bescheiden: +0,1% ten opzichte van februari, na een daling met 0,3% in de vorige maand. Dus ook in de VS lijken ondernemers een afwachtende houding aan te nemen.
DNB-president Klaas Knot was deze week bij de voorjaarsvergaderingen van het IMF en de Wereldbank in Washington, maar hij gaf er ook een speech bij het Peterson Institute for International Economics. Hij gaf daar onder andere een inkijkje in zijn eigen denken over het monetaire beleid. Voordat de handelsoorlog op 2 april stevig werd ontketend door Trump, was Knot van mening dat de ECB zou moeten overwegen een pauze in te lassen in het proces van renteverlagingen. Dat deed de ECB echter niet en Knot vertelde dat hij toch had ingestemd met de laatste renteverlaging op 17 april. Hij legde uit dat de handelsoorlog de economische groei negatief beïnvloedt, maar dat de invloed op de inflatie in de eurozone gecompliceerd is. Op korte termijn leiden tegenmaatregelen van Europa tegen de Amerikaanse heffingen en vooral de mogelijke logistieke verstoringen die door de heffingen van Trump kunnen worden veroorzaakt tot een hogere inflatie, maar op de iets langere termijn leidt de zwakkere economische groei juist tot lagere inflatie. Knot constateerde dat de enorme onzekerheid die door het erratische gedrag van Trump wordt veroorzaakt die inflatiedrukkende effecten naar voren haalt. Dat beperkt de inflatierisico's op de korte termijn. Het lijkt mij een redelijk verhaal en ik concludeer dat de ECB de rente bij de eerstvolgende vergadering wel verder zal verlagen. ECB-baas Lagarde zei bovendien in Washington dat de strijd tegen de inflatie min of meer gestreden is – of woorden van die strekking. Overigens zei Knot wel dat nieuwe inflatierisico's opdoemen op de nog wat langere termijn wanneer de geplande verhoging van de defensieuitgaven in Europa worden gerealiseerd. Maar dat heeft geen invloed op het monetaire beleid op korte termijn.
Andere vertegenwoordigers van de ECB lieten zich in vergelijkbare richting uit. ECB-hoofdeconoom Philip Lane zei dat de rente moet worden verlaagd als de nieuwe ramingen in juni laten zien dat de inflatie op langere termijn onder de doelstelling zakt. En de president van de Finse centrale bank zei dat de ECB de financiële condities op de markten mee moet wegen. Door de onrust en de volatiliteit zijn die verkrapt. Dan zou de ECB dat moeten compenseren met een lagere rente volgens hem. Al die uitlatingen suggereren dat de ECB nog echt niet klaar is met renteverlagingen.
Afsluitend
Het is op het ogenblik zeer turbulent op economisch gebied, maar er werden deze week niet veel belangrijke en richtinggevende macro-economische cijfers gepubliceerd. De handelsoorlog overheerst alles. Dat maakt recente cijfers ook minder relevant. Alles hangt af van welke kant het met de handelsoorlog heen gaat. Daar valt geen peil op te trekken. Op 2 april kondigt Trump absurde wederkerige invoerheffingen aan. Juist wanneer die op 9 april zijn ingegaan, stelt hij ze voor negentig dagen uit, al zijn daarop allerlei uitzonderingen. Deze week kwam de president daar weer op terug door te zeggen dat het uitblijven van bilaterale akkoorden met andere landen binnen een paar weken kan leiden tot het alsnog instellen van die heffingen. Meent hij dat of is het onderhandelingstactiek? En hoe reageert hij wanneer financiële markten het allemaal niet meer pikken en zich een hoop stress op de financiële markten ontwikkelt? Ik blijf hoopvol dat zijn adviseurs, vooral de minister van Financiën, Scott Bessent, Trump zullen overtuigen van het gevaar van het beleid zoals hij dat voor ogen heeft. En helemaal van de erratische manier waarop hij het probeert uit te tollen. Fingers crossed.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
